Najveći broj modernih kornjača poseduje oklop kod koga je koštani deo oklopa pokriven tvrdim rožnim pločama. Kod jednog dela kornjača ovaj deo oklopa je redukovan i one imaju mekan oklop, tj. koža oklopa nije orožnala.
Sve današnje kornjače sa mekanim oklopom svrstane su u 3 familije. Dermochelys coriacea je morska kornjača, jedini predstavnik familije Dermochelyidae. Familija Carettochelyidae ima samo vrstu Carettochelys insculpta, a sve ostale mekooklopne kornjače pripadaju familiji Trionychidae.
Zbog kožaste površine oklop ovih kornjača izgleda ranjivo. Međutim istraživanja strukture i sastava mekog oklopa otkrivaju drugačije stanje.
Koža vrste Trionix spiniferus poseduje malo beta karotina koji bi površini dao tvrdoću. Ćelije epidermisa koje produkuju mekši alfa-keratin, iako ne formiraju rožne pločice, imaju čvrste ćelijske membrane i okružene su uljasto-sluznom supstancom koju luče druge ćelije kože. Tako se između ćelija na površini kože formira vodonepropustna membrana. Koštani deo oklopa je redukovan, nema marginalne ploče kao ni koštani most koji bi karapaks spajao sa plastronom. Dermis, središnji sloj kože, je debeo i sastavljen od više slojeva kolagenih vlakana, koji se pružaju u suprotnim pravcima iznad koštanog dela oklopa. To mu daje strukturu šperploče i pored svoje na oko nedovoljne čvrstoće, ovakav oklop je mehanički podjednako uspešna zaštita kao i tvrdi oklop drugih kornjača.
S druge strane ovakva građa smanjuje težinu oklopa i daje mu elastičnost te oblik koji se može oblikovati pokretima mišića. To kornjačama daje sposobnost da se izvanredno brzo ukopaju u meku podlogu pri vrebanju plena ili izbegavanju grabljivaca. Kožasta skliska površina oklopa predstavlja dodatan problem predatorima, a pokretan vrat sa snažnim oštrim čeljustima je tu da ih dodatno odvrati od njihovih napada. Redukovana koštani deo oklopa zahteva manje resursa tokom razvića što je važna fiziološka prednost i daje kornjačama sposobnost za munjevit start pri kretanju kroz vodu (u poređenju sa teškim i masivnim oklopima u istoj situaciji).
O uspešnosti ovakve građe oklopa svakako govori i podatak da su kornjače familije Trionychidae, pošto su se pojavile u Aziji početkom Krede (pre 120 miliona godina), postale kosmopolitske vrste naselivši i Severnu Ameriku, Afriku, Evropu i Australineu.
Dermochelys coriacea ima još više redukovan oklop, rebra su slobodna tj. nisu spojena u ploče, elementi plastorna su štapićaste tvorevine. Sa druge strane, razvijen je "sekundarni" oklop u vidu hiljada zasebnih poligonalnih koštanih pločica koje se nalaze u vezivnom sloju tkiva iznad preostalih "primarnih" elemenata.
Carretochelys insculpta, po pitanju koštanog dela oklopa, nema značajne izmene u "osnovnom" planu građe, oklop je dobro okoštao.
Kao što vidimo, oklop mekoolopnih kornjača odslikava njihov način života koji pored zajedničke polazne građe pokazuje izvanrednu raznolikost i funkcionalnost a ne jednostavnost i konzervativnost, kao što se to nekada pripisuje čitavoj liniji "prastarih" i "primitivnih" kornjača.
Fotografije:
- Dermochelys coriacea (net),
- Trionychidae (net),
- Carettochelys insculpta (jamalrahman).
Izvor:
- Zoology (Jena). 2006;109(3):182-95. Epub 2006 Apr 4. Skin structure and cornification proteins in the soft-shelled turtle Trionyx spiniferus. Alibardi L, Toni M.
- Acta Histochem. 2006;108(2):149-62. Epub 2006 Jun 2. Ultrastructural and immunohistochemical observations on the process of horny growth in chelonian shells. Alibardi L.
Aleksandar Stanikić, 2008.
Постови
